Είναι έτοιμη η Fed να προκαλέσει ύφεση για να ελέγξει τον πληθωρισμό;

Του Jonathan Levin

Η Federal Reserve μόλις προχώρησε στην πιο επιθετική αύξηση επιτοκίων από τον Μάιο του 2000, κανείς ωστόσο δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πόσο υψηλά θα φτάσουν τελικώς τα επιτόκια. Καθώς τα μέλη της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς (FOMC) της Fed ξεκινούν έναν μήνα δημοσίων εμφανίσεων, ενδείξεις σχετικά με τις απόψεις τους σε τρία βασικά ζητήματα είναι πιθανό να δώσουν στοιχεία την μελλοντική πορεία επιτοκίων και οικονομίας:

-Πόσο ψηλά πρέπει να “σκαρφαλώσουν” τα επιτόκια για να επαναφέρουν τον πληθωρισμό στον μέσο πληθωριστικό στόχο 2% της Fed;
-Πόσο παθιασμένα θέλει η επιτροπή να φτάσει στο 2%;
-Το θέλει τόσο πολύ ώστε να φτάσει να προκαλέσει ύφεση;

Οι αγορές σημείωσαν άνοδο την Τετάρτη, αφότου ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η κεντρική τράπεζα θα εξετάσει το ενδεχόμενο πρόσθετων αυξήσεων των επιτοκίων κατά μισή ποσοστιαία μονάδα, αλλά δεν εξετάζει μια ακόμη πιο επιθετική αύξηση 75 μονάδων βάσης. Ωστόσο, αυτή η βραχυπρόθεσμη αναστολή – η οποία θα μπορούσε να έχει κόστος – δεν τράβηξε το ευρύτερο πέπλο αβεβαιότητας το οποίο επικρέμεται πάνω από την οικονομία των ΗΠΑ.

Ο πληθωρισμός μόλις έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών και, ενώ οι περισσότεροι επενδυτές και οικονομολόγοι συμφωνούν ότι θα υποχωρήσει τους επόμενους μήνες, διαφωνούν για το τι θα συμβεί από εκεί και πέρα.

Η αγορά έχει τιμολογήσει ήδη μια ζώνη επιτοκιακής πολιτικής που θα ξεπερνά το 3% μέσα στο 2023, με την κεντρική τράπεζα να κινείται εμπροσθοβαρώς, με μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων τους επόμενους μήνες, προκειμένου να φτάσει εκεί γρηγορότερα. Υπάρχει ωστόσο τεράστια πανσπερμία μεμονωμένων προβλέψεων.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η αγορά έχει προχωρήσει πολύ μακριά. Συγκρίνετε αυτή τη θέση με τις παρατηρήσεις του πρώην υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Λόρενς Σάμερς και του καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, Κεν Ρόγκοφ, οι οποίοι εκτιμούν ότι η Fed μπορεί να χρειαστεί να φτάσει έως και σε επιτόκια της τάξης του 5%.

Οι αισιόδοξοι

Πρώτον, ας δούμε τους αισιόδοξους, οι οποίοι πιστεύουν ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει χωρίς η Fed να χρειαστεί να προκαλέσει υπερβολική ζημιά στην οικονομία.

Πολλοί εξακολουθούν να επιμένουν σε κάποια εκδοχή της ιδέας ότι ο πληθωρισμός οφείλεται κυρίως στις διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας, οι οποίες λογικά θα επιλυθούν μόνες τους κάποια στιγμή και έχουν εντοπίσει θετικά σημάδια αντιστροφής της τάσης στις τιμές αναφοράς, όπως εκείνες για μεταχειρισμένα αυτοκίνητα.

Πιστεύουν ότι ο πληθωρισμός είναι “παροδικός”. απλά δεν χρησιμοποιούν πλέον αυτή τη λέξη.

Οι αισιόδοξοι έχουν καταλήξει στην ιδέα ότι η Fed πρέπει να κάνει κάτι για να επαναφέρει τον πληθωρισμό σε αποδεκτά επίπεδα, αλλά όχι πολλά. Πιστεύουν επίσης ότι ένας πληθωρισμός της τάξης του 3% θα ήταν μια χαρά και ότι η Fed θα ασπαστεί τελικώς μια παρόμοια άποψη.

Αναγνωρίζουν τις ανοδικές πιέσεις στους μισθούς, πιστεύουν ωστόσο ότι είναι υπερβολικό να μιλάμε για ένα ανοδικό σπιράλ μισθών-τιμών, στο οποίο οι αυξανόμενοι μισθοί και το κόστος των καταναλωτικών αγαθών θα αλληλοτροφοδοτούνται, κρατώντας ψηλά τον πληθωρισμό για παρατεταμένη περίοδο.

Οι αισιόδοξοι αναγνωρίζουν επίσης ότι υπάρχουν πάρα πολλές ελεύθερες θέσεις εργασίας – σχεδόν δύο θέσεις για κάθε άνεργο εργαζόμενο – ωστόσο είναι σχεδόν βέβαιοι ότι η Fed μπορεί να μειώσει τον αριθμό των “ανοικτών” θέσεων εργασίας χωρίς απαραίτητα να αυξήσει την ανεργία.

Οι αισιόδοξοι γενικά σημειώνουν – και σωστά – ότι ούτε η χρηματιστηριακή αγορά ούτε η αγορά ομολόγων τιμολογούνται επαρκώς γι’ αυτό το σενάριο. Εάν οι αισιόδοξοι έχουν δίκιο, οι καταναλωτές θα συνεχίσουν να ξοδεύουν και να ωθούν την ευρύτερη οικονομία, υποστηριζόμενοι από όλα εκείνα τα χρήματα που εξοικονόμησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Για τους αισιόδοξους, οι αποδόσεις των ομολόγων βραχυπρόθεσμης λήξης είναι ήδη πολύ υψηλές και οι μετοχές είναι πολύ χαμηλά.

Οι απαισιόδοξοι

Οι απαισιόδοξοι βλέπουν παρόμοια δεδομένα, αλλά καταλήγουν σε μια πολύ πιο ζοφερή προοπτική. Μπορεί κάλλιστα να πιστεύουν ότι οι αλυσίδες εφοδιασμού προκάλεσαν εν μέρει τον τρέχοντα πληθωρισμό, ωστόσο παρατηρούν σωστά ότι ο πληθωρισμός αυτός είναι πλέον ευρείας βάσης, όπως φαίνεται από τα στοιχεία περί του υποκείμενου πληθωρισμού που παράγονται από τα παραρτήματα της Fed σε Ατλάντα, Κλίβελαντ και Ντάλας.

Θα σας πουν ότι το κόστος εργασίας που παρακολουθείται από τον δείκτη κόστους απασχόλησης αυξάνεται, ότι οι προσδοκίες του κοινού για τον πληθωρισμό κινδυνεύουν να καταστούν αχαλίνωτες, αλλά και ότι η Fed είναι τόσο πίσω από την καμπύλη που πρέπει τώρα αναγκαστικά να δημιουργήσει μια ύφεση για να επαναφέρει τον πληθωρισμό σε αποδεκτά επίπεδα.

Θα σημειώσουν ότι οι αγορές είναι υπερβολικά αισιόδοξες και θα βρεθούν προ εκπλήξεως σε αυτό το σενάριο. Οι απαισιόδοξοι γνωρίζουν την ιστορία και θα σας πουν τα πάντα γύρω από το τι συνέβη όταν ο πρώην πρόεδρος της Fed Άρθουρ Μπερνς και οι συνάδελφοί του απέτυχαν να συντρίψουν τον πληθωρισμό το 1975, αφήνοντάς τον να κακοφορμίζει για χρόνια. Να ένα αναστοχαστικό απόσπασμα από τα λόγια του Μπερνς τον Νοέμβριο του 1976, ενώπιον της Επιτροπής της ομοσπονδιακής Γερουσίας των ΗΠΑ για Τραπεζικές Υπηρεσίες, Στέγαση και Αστικές Υποθέσεις:

“Το 1975 το εθνος μας επιτέλους κατάφερε να μειώσει τον πληθωρισμό. (…) Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αξιοσημείωτης προόδου σημειώθηκε το πρώτο εξάμηνο του 1975. Έκτοτε, υπήρξε μικρή περαιτέρω βελτίωση στον υποκείμενο ρυθμό του πληθωρισμού. (…) Ο πληθωρισμός συνεχίζει να διαβρώνει την αγοραστική δύναμη των μισθών και των αποταμιεύσεων του λαού μας με ανησυχητικό ρυθμό”.

Θάρρος

Ερωτηθείς την Τετάρτη αν θα είχε το θάρρος να προκαλέσει μια ύφεση για να τιθασεύσει τον πληθωρισμό, ο Πάουελ επαίνεσε τον πρώην πρόεδρο της Fed Πολ Βόλκερ, ο οποίος έκανε ακριβώς αυτό. “Είχε το θάρρος να κάνει αυτό που πίστευε ότι ήταν σωστό”, είπε ο Πάουελ. “Βλέπουμε την αποκατάσταση της σταθερότητας των τιμών ως απολύτως απαραίτητη για τη χώρα τα επόμενα χρόνια. Χωρίς σταθερότητα τιμών, η οικονομία δεν είναι στην πραγματικότητα λειτουργική για κανέναν”.

Δεν ξαναζούμε τη δεκαετία του 1970 και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν κάνει τεράστια βήματα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού και να εδραιώσουν σταθερές προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Συνολικά, τείνω να βρίσκομαι κάπου μεταξύ των αισιόδοξων και των απαισιόδοξων, όπως και η αγορά, με τον δείκτη S&P 500 να έχει υποχωρήσει περίπου 10% από την αρχή του έτους μέχρι σήμερα, αλλά σαφώς να μην έχει τιμολογήσει μια ύφεση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχουν υπάρξει τόσα σκαμπανεβάσματα.

Τις επόμενες εβδομάδες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα μοιραστούν τις εκδοχές τους για το θέμα με το κοινό. Μπορεί να μην καταλήξουν σε σωστά συμπεράσματα – ξέρουμε πια ότι είχαν καταλάβει τα πράγματα τραγικά λάθος πέρυσι, όταν ο πρόεδρος Τζερόμ Πάουελ επικοινωνούσε την ιδέα ότι ο πληθωρισμός ήταν “παροδικός” – ωστόσο οι απαντήσεις της επιτροπής σε αυτά τα ερωτήματα θα υπαγορεύσουν την πορεία της οικονομίας.

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνει η Fed, οπότε το μόνο που μπορεί να κάνει ο καθένας είναι να ποντάρει στη δέσμευση των μελών της επιτροπής για διαφάνεια και να προσπαθήσει να καταλάβει από τα λόγια τους τι πρόκειται να κάνουν στο μέλλον.

Είτε το ποτήρι είναι μισογεμάτο είτε μισοάδειο, αναμείνατε το νερό να έχει αναταράξεις.