Γράφει ο
Αγαπητός Ξάνθης
Αρχιτέκτονας

Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου-Μονάδα Ρόδου έχει αναπτύξει μια έντονη δραστηριότητα με θέματα της τοπικής κοινωνίας.

Και στα τρία Τμήματά του μπορούμε να διακρίνουμε έρευνες και προτάσεις που μπορούν να αποτελέσουν δείγματα εφαρμογής για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.

Μια από αυτές είναι η έρευνα που διεξήγαγε το Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ. σχετικά με τις «ψυχολογικές και κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις των παραδοσιακών εκδηλώσεων-πανηγυριών κατά τη διάρκεια της πανδημίας στο νησί της Ρόδου» σ’ ένα σύνολο 48 σχετικών ατόμων και 36 συλλόγων και φορέων την κρίσιμη περίοδο του Αυγούστου του 2021.

Τα στελέχη του Πανεπιστημίου Αιγαίου που την εκτέλεσαν με επιτυχία είναι:
1. Νικολάου Ελένη, Επίκουρη Καθηγήτρια
2. Παπαβασιλείου Βασίλης, Αν. Καθηγητής
3. Ανδρεαδάκης Νίκος, Καθηγητής
4. Καΐλα Μαρία, Ομ. Καθηγήτρια
5. Ξανθάκου Γιώτα, Ομ. Καθηγήτρια
6. Μαντζάνος Δημήτρης, Ματαδιδάκτορας και
7. Ξάνθης Αγαπητός, Μεταδιδάκτορας.

Η σημασία των πανηγυριών είναι σημαντική για τη ζωή και την ψυχαγωγία των νησιωτών σε πολυεπίπεδη επιρροή και ιδιαίτερα το καλοκαίρι, που ο χώρος και ο καιρός προσφέρονται ανάλογα.

Όμως η περίοδος του COVID-19 δημιούργησε μια σειρά προβλημάτων που επέτειναν την ψυχολογική ηρεμία αλλά και την οικονομική κατάσταση των υποκειμένων. Συναισθήματα φόβου και ανησυχίας, ανίας και ευερεθισμού αναπτύχθηκαν σε ακολουθία του lockdown που ουσιαστικά περιόρισαν τις εκδηλώσεις αναπτύσσοντας την εικόνα των συγκρούσεων στην καθημερινή ζωή.

Το θέμα ήταν πολύ ενδιαφέρον γιατί τα πανηγύρια για τους Ροδίτες/ισες είναι ένα σημαντικό κομμάτι του βίου τους μεταφέροντας ήθη και έθιμα που άντεξαν χρόνια πολλά και μεταδίδονται από γενιά σε γενιά. Αυτά τα έθιμα είναι και η ταυτότητα κάθε τόπου, είναι η συγκολλητική ταινία του σήμερα με το χθες αλλά κυρίως χρωματίζουν την πολιτιστική ανθεκτικότητα ενός χωριού στο βάθος του ακούραστου χρόνου.

Και η πανδημία τα ανέτρεψε όλα!
Η έρευνα  έγινε με σχολαστικότητα και σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα ώστε τα αποτελέσματά της να αποτελέσουν οδηγό για τη Διοίκηση για τη βελτίωση των συνθηκών και για τη μετά εποχή της πανδημίας.
Οι δομημένες ερωτήσεις έκτισαν το πλαίσιο για να γίνουν αντιληπτά τα ειδικά στοιχεία της πανδημίας στον χώρο των πολλών πανηγυριών εντός της Ρόδου, αλλά βασικά ανακάλυψαν τις επιρροές των πανηγυριών (festivals) στο ψυχολογικό αλλά και κοινωνικό τομέα και σε συνέχεια αυτών κατά πόσο (ο τομέας αυτός) περιορίστηκε κάτω από την επικρατούσα τότε «στενάχωρη» πανδημία.

Μακροσκοπικά μπορούμε να συμπεραίνουμε ότι:
• υπάρχει μεγάλη εκτίμηση και γνώση για τα πανηγύρια από τα ερωτηθέντα άτομα/φορείς

• δεν υπήρχαν τα ανάλογα μέτρα προστασίας σε όποια πανηγύρια εκτελέστηκαν

• χάθηκαν πολλά οικονομικά οφέλη από την αναστολή των πανηγυριών και εμφανίζεται μεγάλη διαφωνία για τη χρήση τεχνολογιών για τη γνήσια εφαρμογή αυτών επιμένοντας ότι η κάθε μετάλλαξη αυτών με νέους τρόπους δεν γίνεται αποδεκτή

• η ακύρωση των πανηγυριών  επηρέασε δυναμικά την ψυχοσύνθεση των υποκειμένων με τάσεις εσωστρέφειας και αντικοινωνικότητας. Μάλιστα η απομόνωση και η δυσπιστία βρεθήκαν στις πρώτες θέσεις του διαμορφωμένου κοινωνικού περιβάλλοντος.

• Το λυπηρό είναι ότι η εθελοντική δράση βρέθηκε σε χαμηλή θέση συμμετοχής μέσα από τη σχετική κατατεθείσα (μη) γνώση για αυτήν

• Σίγουρα τα πανηγύρια συνδυάζονται με τον τουρισμό και κάθε αναστολή τους επηρεάζουν παραγωγικούς τομείς της Ρόδου. Πρώτη θέση κατέχει η οικονομία και ακολουθεί η επικοινωνία, η ψυχαγωγία αλλά και ο πολιτισμός γενικότερα.

• Στην ανεύρεση του σχετικού «όπλου» για αυτήν τη δραματική κατάσταση του Αυγούστου του 2021, υπήρξε η πλειοψηφούσα απάντηση για τα εμβόλια και ακολουθεί η σωστή διατροφή σε συνδυασμό με τη γυμναστική και την ανάλογη προφύλαξη.

• Και τέλος, περιγράφονται τα σημαντικά γεγονότα που τάραξαν την παγκόσμια κοινότητα κατά το 2021, με την πρώτη θέση να την αποσπά η πανδημία και να ακολουθεί η οικονομία και οι φυσικές καταστροφές κ.α  Το θετικό είναι ότι ελάχιστοι έμειναν «αδιάφοροι» στην ερώτηση αυτή.

Η κατακλείδα είναι ότι η ευαίσθητη πλευρά των πανηγυριών που προσφέρουν το απάνεμο λιμάνι της συνύπαρξης και της χαράς «τραυματίστηκε» από την πανδημία που ακόμη και σήμερα με τις μεταλλάξεις βασανίζει τη διεθνή κοινότητα. Η επάνοδος απαιτεί μέτρα και κοινωνικές γενναίες δράσεις που θα αποκαταστήσουν το κλίμα τόσο στο κοινωνικο-οικονομικό πεδίο αλλά κυρίως στην ψυχοσυνθετική συμπεριφορά των δημοτών που τόσο έχουν κλειστεί στον εαυτό τους.

Είναι ωφέλιμο να επαναλειτουργήσουν τα πανηγύρια στο νησί των Ιπποτών κατά τη θερινή περίοδο προσδίδοντας μια αναπνοή στη ζωή και μια μεγάλη ανακούφιση μετά το στερητικό lockdown, τους περιορισμούς και την απομόνωση.

ΥΓ: Η όλη εργασία αποτελεί μια πρότυπη έρευνα σε δύσκολες συνθήκες επαφής, στην οποία όμως αναδείχθηκαν συμπεράσματα τα οποία μπορούν να αποτελέσουν δείκτες της πολιτιστικής και κοινωνικής κατεύθυνσης του τόπου.

Χωρίς περιστροφές αυτές οι μελέτες μπορούν να γίνουν εργαλεία βελτίωσης αλλά και εξωστρέφειας σε μια (νέα) περίοδο που σιγά-σιγά κατεβάζουμε τις μάσκες της απομόνωσης και της απόκρυψης. Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου δεν χάνει τη δυνατότητα να δηλώνει παρόν στις εξελίξεις και να χορηγεί γενναιόδωρα το διεπιστημονικό έργο που του ανήκει.