Προς απόσυρση ΑΤΜ-επιταγές

Του Λεωνίδα Στεργίου

Μεγάλη άνοδος στη χρήση προπληρωμένων και χρεωστικών καρτών, σχεδόν αποκλειστική χρήση ανέπαφων συναλλαγών με κάρτες και με ηλεκτρονικά πορτοφόλια αποτελούν μερικές από τις πτυχές της δομικής αλλαγής που επέφερε η πανδημία στην Ελλάδα. Οι υπόλοιπες πτυχές είναι επίσης εντυπωσιακές: καμία ανάγκη για χρήση μετρητών, άρα ούτε χρήση των ΑΤΜ για αναλήψεις, και κατακόρυφη μείωση όλων των παραδοσιακών και έγχαρτων τρόπων πληρωμής όπως οι επιταγές.

Τα στοιχεία της ΔΙΑΣ (Διατραπεζικά Συστήματα Α.Ε.) για το 2020, τα οποία παρουσιάζει κατ’ αποκλειστικότητα το “Κεφάλαιο” και το Capital.gr, δείχνουν ξεκάθαρα τη δομική αλλαγή που έχει επιφέρει η ψηφιοποίηση των συναλλαγών. Τα στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν δύο ΑΕΠ της χώρας αφορούσαν κινήσεις κεφαλαίων, άμεσες χρεώσεις και πληρωμές με κάρτες που πραγματοποιήθηκαν ηλεκτρονικά. Τα ίδια στοιχεία επιβεβαιώνουν τα συνολικά μεγέθη που παρακολουθεί η Τράπεζα της Ελλάδος και οι κάρτες Visa και MasterCard.

Επιβεβαιώνεται, δηλαδή, η σημαντική συρρίκνωση των επιταγών, η κατακόρυφη πτώση της χρήσης των ΑΤΜ και η άνοδος των πληρωμών μέσω χρεωστικών, προπληρωμένων και ηλεκτρονικών πορτοφολιών που εξασφαλίζουν ανέπαφες συναλλαγές.

Ανέπαφες

Από τα στοιχεία των Visa και MasterCard προκύπτει ότι 8 στους 10 Έλληνες το 2020 έκαναν τις συναλλαγές ανέπαφα. Πρόκειται για μια αύξηση της τάξης άνω του 25% σε σχέση με το 2019. Τρεις ήταν οι λόγοι που εκτίναξαν τις ανέπαφες συναλλαγές:

Πρώτον, ο φόβος για μετάδοση του κορονοϊού με χαρτονομίσματα και κέρματα. Πρόκειται για διαπίστωση που ήδη έχει επισημάνει η Τράπεζα της Ελλάδος και είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους παρατηρήθηκε αύξηση των καταθέσεων τρεχούμενων λογαριασμών και όψεως εις βάρος των καταθέσεων προθεσμίας.

Δεύτερον, η αύξηση του ποσού για ανέπαφες συναλλαγές χωρίς PIN (κωδικό) στα 50 ευρώ (έναντι 25 ευρώ). Αυτό ήταν ένα μέτρο για τον περιορισμό της πανδημίας μέσω της αύξησης των ανέπαφων συναλλαγών.

Τρίτον, η ύπαρξη και ανάπτυξη λύσεων ηλεκτρονικού χρήματος και ψηφιακών πορτοφολιών. Ήδη στην Ελλάδα οι τράπεζες είχαν αναπτύξει ψηφιακά πορτοφόλια και τα είχαν συνδέσει με γνωστές ηλεκτρονικές πλατφόρμες πληρωμών (ηλεκτρονικό χρήμα), όπως το Apple Pay, το Google Pay και Garmin Pay. Στη συνέχεια ήρθε και το Amazon Pay και μαζί με τα δικά τους συστήματα πληρωμών των τραπεζών και της ΔΙΑΣ (το Iris Online Payments) δημιούργησαν έτοιμα, λειτουργικά, εύχρηστα και ασφαλή ηλεκτρονικά πορτοφόλια. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι πριν από την έναρξη της πανδημίας στην Ελλάδα υπήρχαν περίπου επτά λύσεις – ψηφιακά πορτοφόλια, στη συνέχεια προστέθηκαν άλλα δύο και σήμερα οι ψηφιακές λύσεις πληρωμών, περιλαμβανομένων των εφαρμογών μέσω κινητών, είναι όσες οι τράπεζες που υπάρχουν στην Ελλάδα επί τον αριθμό των μεθόδων πληρωμών (IRIS, SEPA instant payments, Apple Pay, Google Pay, Amazon Pay, Garmin Pay, Visa, Mastercard-Maestro κ.ά). Ήδη τέτοιες εφαρμογές προσφέρονται από την Εθνική Τράπεζα (i-bank Pay), την Alpha Bank (myAlpha Wallet app), την Τράπεζα Πειραιώς (winbank pay) και τη Eurobank (Eurobank Wallet). Αντίστοιχες υπηρεσίες προσφέρονται ή αναπτύσσονται και από τις υπόλοιπες ελληνικές τράπεζες. Επίσης, οι τράπεζες συνεχώς τις εμπλουτίζουν, όπως ενδεικτικά ανακοίνωσε πρόσφατα η Alpha Bank για πανευρωπαϊκές συναλλαγές (SEPA) σε κλάσματα δευτερολέπτων.

Οι αλλαγές

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΙΑΣ – Διατραπεζικά Συστήματα Α.Ε., με ηλεκτρονικό τρόπο κινήθηκαν κεφάλαια μεταξύ τραπεζικών λογαριασμών ύψους 254,7 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου περισσότερα από το ΑΕΠ της Ελλάδος. Οι άμεσες χρεώσεις για την πληρωμή λογαριασμών αυξήθηκαν σε 2,1 δισ. ευρώ και οι πληρωμές μέσω POS σε 1,2 δισ. ευρώ. Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα στοιχεία της ΔΙΑΣ για τις συναλλαγές με POS (κάρτες) αφορούν μόνο τις πληρωμές ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ και ΑΑΔΕ (Εφορία). Δεν περιλαμβάνονται οι συναλλαγές με χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες που χρησιμοποιούνται, για παράδειγμα, στο σούπερ-μάρκετ ή στο ηλεκτρονικό εμπόριο κ.λπ. Το ποσό αυτό, δηλαδή οι συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν με κάρτες, συνολικά εκτιμάται γύρω στα 65 δισ. ευρώ. Το συνολικό ποσό φαίνεται σχεδόν αμετάβλητο σε σχέση με το 2019, αλλά αυτό κρύβει την άνοδο της χρήσης τους το 2020. Αυτό συμβαίνει διότι αυξήθηκε η χρήση τους στην Ελλάδα, όμως μειώθηκε σε σχέση με το 2019 η αξία των συναλλαγών στο εξωτερικό και στις διασυνοριακές συναλλαγές. Διότι η πανδημία μείωσε τα ταξίδια στο εξωτερικό, τα lockdowns και οι μεγάλες καθυστερήσεις στα κούριερ αποθάρρυναν αγορές από το εξωτερικό.

Έτσι, στην Ελλάδα διαπιστώθηκε αύξηση κατά περίπου 35% των αγορών μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου, συνολική άνοδος της χρήσης καρτών κατά 20%, ενώ 15% που είχαν κάρτες αλλά μέχρι σήμερα δεν τις χρησιμοποιούσαν για ηλεκτρονικές αγορές το τόλμησαν μέσα στο 2020. Αντίθετα, μειώθηκε η χρήση καρτών στο εξωτερικό κατά 35% και στις παραγγελίες από εξωτερικό κατά 12%.