Γιατί καθαιρέθηκαν από το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης οι συλλογές Σεμερτζίδη και Κούκου;

Γράφει ο Δρ. Νικόλαος Τσ. Φρόνας
Τ. Πρόεδρος Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ρόδου

Με μεγάλη έκπληξη πληροφορήθηκα ότι στη τελευταία συνεδρίαση του Διοικητικού
Συμβουλίου του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου στις 20-8-2020, μετά από
εισήγηση της προέδρου κας Σουμέλας Καραχάλιου, αποφασίσθηκε ομόφωνα να κατεβάσουν
προσωρινά τις μόνιμες εκθέσεις του Βάλια Σεμερτζίδη και του Δημήτρη Κούκου οι οποίες
φιλοξενούνται στο Νεστορίδειο Μέλαθρο, στο δεύτερο όροφο και ισόγειο αντίστοιχα, αφού
προηγουμένως ενημερώσουν την κα. Ρούλη Σεμερτζίδη (σύζυγο του Βάλια Σεμερτζίδη) και τον ίδιο
τον κ. Δημήτρη Κούκο.
Σκοπός όπως αναφέρθηκε να ελευθερωθεί εκθεσιακός χώρος προκειμένου να εκτεθούν με
περιοδικές εκθέσεις τα έργα της μόνιμης συλλογής του Μουσείου.
Θα ήθελα ως προηγούμενος Πρόεδρος του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης όπου επί δικής μου
θητείας στήθηκαν οι προαναφερθείσες εκθέσεις να διευκρινίσω τα εξής:
– Τα έργα αυτών των δύο εκθέσεων αποτελούν δωρεά στο Μουσείο, με τον όρο μεταξύ των άλλων
τη μόνιμη έκθεσή τους. Αθέτηση του συγκεκριμένου όρου αποτελεί αιτία ανάκλησης της δωρεάς
(Αρθρο 1, παράγραφος 1 της σύμβασης).

– Οι δύο συμβάσεις είχαν γίνει ομόφωνα αποδεκτές από τα τότε Μέλη του Δ.Σ, δύο από τα οποία
και σήμερα αποτελούν Μέλη του παρόντος Δ.Σ. Το ένα μάλιστα ενθουσιωδώς πρωτοστάτησε
κυρίως στην έκθεση του Σεμερτζίδη και μάλιστα βρήκε το συνεργείο για το βάψιμο των τοίχων,
το φτιάξιμο των γυψοσανίδων και έτρεξε για την παραγγελία και έγκαιρη παραλαβή των
χρωμάτων κλπ. Πρωτοστάτησαν επίσης τις ημέρες των εγκαινίων με αδιάψευστο δεδομένο το
φωτογραφικό υλικό της εποχής. Απορώ πως συνηγόρησαν ανεπιφύλακτα σε μία τέτοια
απόφαση, δεν εξέφρασαν τουλάχιστο κάποια επιφύλαξη και συμπεριφέρθηκαν σαν να μη
γνώριζαν τα συμβάντα και τον αγώνα που προηγήθηκε για την απόκτηση αυτών των έργων,
γεγονός για το οποίο τότε έδιναν συγχαρητήρια στον γράφοντα.
– Οι δύο αυτές δωρεές περιλαμβάνουν συνολικά 183 (εκατόν ογδόντα τρία) επιλεγμένα έργα
τέχνης (103 Σεμερτζίδης, 80 Κούκος).

– Η χρηματική αξία αυτών των έργων σε σημερινές τιμές υπολογίζεται πάνω από 650.000 ευρώ.
– Η δωρεές αυτές προκάλεσαν αίσθηση στους φιλότεχνους της χώρας μας και μεγάλη ικανοποίηση
στο τότε Δημοτικό Συμβούλιο και στη Ροδιακή κοινωνία. Η μεγάλη εξάλλου συμμετοχή του
κόσμου στις εκδηλώσεις των εγκαινίων (Δεκέμβριος 2018 του Σεμερτζίδη, Μάιος 2019 του
Κούκου) επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές.

Η πρόταση και η ληφθείσα απόφαση, αποτελεί κατά την γνώμη μου έναν εύσχημο τρόπο
αποποίησης των συγκεκριμένων δωρεών, διότι η μεθοδευμένη και φαινομενικά αθώα αυτή
ενέργεια, αποσκοπεί στην υλοποίηση της ήδη δηλωθείσας από τους δωρητές απόφασης να ζητήσουν
πίσω τα έργα τους και η προσχηματική πρόταση να ενημερωθούν και η υπόσχεση ότι θα
επανατοποθετηθούν τα έργα εν «ευθέτω χρόνω» χωρίς αυτό να προσδιορίζεται
ημερολογιακά επακριβώς, επιβεβαιώνει την ειλημμένη απόφαση.

Υπάρχουν επίσης και διάφορα γεγονότα που επιβεβαιώνουν τις παραπάνω σκέψεις.
– Ειπώθηκε ότι για λόγους ανακαίνισης θα κλείσει προσωρινά το κτήριο «Α. Ιωάννου», επιθυμούν
να εκθέσουν τα ήδη γνωστά έργα της συλλογής του Μουσείου και δεν υπάρχει διαθέσιμος
χώρος. Τα γνωστά «διαμάντια» της πινακοθήκης μας εκτίθενται συνεχώς από τις 17 Μαίου του
1964 δηλαδή επί 56 συνεχή χρόνια. Τα έχουν θαυμάσει επανειλημμένα οι Ροδίτες και όλοι οι
φιλότεχνοι της Ελλάδας. Μάλιστα από τον Φεβρουάριο μέχρι το Μάιο του 2019 όλοι οι
φιλότεχνοι Αθηναίοι και όχι μόνο, είχαν την ευκαιρία να τα ξαναδούν, μετά την επιτυχημένη
έκθεσή που πραγματοποιήσαμε τότε στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ.
Θεοχαράκη. Το επιχείρημα λοιπόν για την αναγκαιότητα έκθεσης των επανειλημμένως
εκτεθέντων έργων είναι σαθρό και ανίσχυρο. Να υπενθυμίσω ότι η Εθνική Πινακοθήκη
παραμένει κλειστή τουλάχιστον 4 χρόνια λόγω ανακαίνισης και δεν δημιουργήθηκε κανένα θέμα.
– Η Νέα Πτέρυγα του Νεστορίδειου Μελάθρου, με δύο συγκεκριμένες παρεμβάσεις αποκτά
ύψιστο βαθμό ασφάλειας και θα μπορούσε να φιλοξενήσει εκεί οποιοδήποτε έργο.

– Η αίθουσα που φιλοξενεί την έκθεση Σεμερτζίδη, τροποποιήθηκε μετά από Μουσειακή μελέτη
από ειδική Αρχιτέκτονα-Μουσειολόγο την κα. Κατσανίκα, για προεπιλεγμένα συγκεκριμένα έργα
του Βάλια. Επελέγησαν γι’ αυτό ειδικά χρώματα (αδιάφορο εάν δεν αρέσουν σε κάποιους), και
παραγγέλθηκε εξειδικευμένος φωτισμός, τοποθετήθηκαν στο τοίχο ειδικές αυτοκόλλητες ταινίες
με αναγραφή κειμένων, βιογραφικού, ταμπελάκια αυτοκόλλητα για κάθε έργο. Την έκθεση
επιμελήθηκε ο γνωστός Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης σε πανεπιστήμιο της Γερμανίας και της
Κρήτης κ. Νίκος Χατζηνικολάου, παγκοσμίως γνωστός για τις μελέτες του και το επιστημονικό του
έργο για τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο. Είναι αυτός που επιμελήθηκε μεταξύ των άλλων και την
επιτυχημένη έκθεση του Βάλια Σεμερτζίδη πριν 5 χρόνια στο Μπενάκειο Μουσείο Αθηνών. Θα
κατεβάσουν αυτή την έκθεση και όλα τα παρελκόμενα για να την ξαναστήσουν αργότερα? Δεν
καταλαβαίνουν ότι καταστρέφουν όλη τη δομή της έκθεσης? Απολύτως τίποτε δεν θα είναι το
ίδιο όπως πριν, απλά μια πραγματική ιεροσυλία.
Τα Μέλη της Κ.Ε του Μουσείου τα οποία είναι επαγγελματίες της Τέχνης τι λένε γι΄αυτό ?
Μπορεί να ξαναστηθεί όπως είναι τώρα αυτή η επιτυχημένη έκθεση ? Η απόφαση είναι
προφανής.

Η υλοποίηση λοιπόν μιας τέτοιας απόφασης σίγουρα θα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια των
δωρεών και αρνητικό αντίκτυπο για την αξιοπιστία και φερεγγυότητα του Μουσείου και της
Δημοτικής Αρχής γενικότερα. Είμαι σίγουρος ότι ο Δήμαρχος και ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού
αγνοούν τις ακατανόητες αυτές αποφάσεις που θα έχουν ως αποτέλεσμα να χαθούν από τη
συλλογή του Μουσείου έργα τόσο μεγάλης χρηματικής, εικαστικής και συναισθηματικής αξίας
όχι με υπαιτιότητα των δωρητών.

Κανείς σώφρων Ροδίτης δεν Θα δεχθεί να χαθεί από το Μουσείο περιουσία τέτοιας αξίας και να
κατευθυνθεί σε άλλες πινακοθήκες της χώρας μας.
Ήδη το ίδρυμα Λασκαρίδη στο Πειραιά που κατέχει μία μικρή συλλογή έργων του Βάλια
Σεμερτζίδη για την οποία αισθάνεται υπερήφανο και την εκθέτει μόνιμα, καραδοκεί και
περιμένει με ανοιχτές αγκάλες.

Για τον Βάλια Σεμερτζίδη να αναφέρω ότι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους
ζωγράφους της γενιάς του 1930. Aγωνιστής στον στίβο της κοινωνικής δικαιοσύνης, του
ανθρώπινου μόχθου, της αξιοπρέπειας και της τέχνης. Από το 1964 έως το θάνατό του το
Φεβρουάριο του 1983 έζησε στη Ρόδο. την οποία θεωρούσε δεύτερη πατρίδα του. Την
ερεύνησε και την αγάπησε, όσο ελάχιστοι καλλιτέχνες, μαθαίνοντάς μας κι εμάς να την
βλέπουμε μέσα από ένα βαθύτερο και συναισθαντικό πρίσμα. Οι πολιτικές του πεποιθήσεις και
ο πολιτικός διωγμός που υπέστη μετά τον εμφύλιο τον καταδίκασαν καλλιτεχνικά. Εδώ και
μερικά χρόνια όμως δικαιώθηκε για το καλλιτεχνικό του έργο και σήμερα κατατάσσεται στους
αξιολογότερους και περιζήτητους καλλιτέχνες της γενιάς του.

Για την καλλιτεχνική αξία του Δημήτρη Κούκου, «ομιλούν» η τεχνοτροπία της αφαιρετικής
απόδοσης των θεμάτων του, τα ιμπρεσιονιστικά στοιχεία με τον κυρίαρχο ρόλο του φωτός και
τη λυρική ατμόσφαιρα, στοιχεία που τον καθιστούν στη συγκεκριμένη τεχνοτροπία μοναδικό
στη Χώρας μας, το βιογραφικό του, οι επιτυχημένες εκθέσεις του στην Ελλάδα και στο
εξωτερικό, το διδακτικό του έργο στην ΑΣΚΤ Αθήνας, η υποψηφιότητά του για την Ακαδημία
Αθηνών, η τεράστια πολύχρονη αγάπη του για τη Ρόδο την οποία πολλάκις αποτύπωσε στους
καμβάδες του.

Κα. Πρόεδρε και Μέλη του Δ.Σ το Μουσείο έχει συνέχεια.
Ελπίζω να πρυτανεύσει η λογική και όχι η ανακολουθία.
Σας καλώ να σεβαστείτε τις αποφάσεις του προηγούμενου Δ.Σ, όπως εμείς σεβαστήκαμε και
φέραμε εις πέρας όλα τα θέματα που κληρονομήσαμε από το προηγούμενο από εμάς Δ.Σ, αυτό
της κας. Καμπουροπούλου.

ΥΓ: Το παραπάνω κείμενο στάλθηκε ηλεκτρονικά ως επιστολή διαμαρτυρίας στα γραφεία του
Μουσείου την Τετάρτη πρωί 23 Σεπτεμβρίου με σκοπό να μη δημοσιοποιηθεί. Το πρωί της ίδιας
ημέρας πληροφορήθηκα ότι πριν 4 ημέρες, δηλαδή το Σάββατο 19 Σεπτεμβρίου τα έργα του
Δημήτρη Κούκου είχαν ήδη καθαιρεθεί και αμπαλαριστεί!! Το τραγικό στην ιστορία είναι ότι
κανείς δεν μπήκε στον ελάχιστο κόπο να ενημερώσει εγγράφως η τουλάχιστον τηλεφωνικά τον
καλλιτέχνη όπως είχαν στοιχειώδη υποχρέωση. Η ενέργειά αυτή αποτελεί την επιτομή της
αγένειας, της αφερεγγυότητας και της έλλειψης σεβασμού προς τον δωρητή.
Γιατί τέτοια απαξίωση?

Την Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου στάλθηκε ηλεκτρονική επιστολή ολίγων γραμμών με την απόφαση –
ανακοίνωση στην κα. Ρούλη Σεμερτζίδη, όπου της ανακοινώνεται η επικείμενη καθαίρεση της
έκθεσης Σεμερτζίδη.

Τα γεγονότα λοιπόν αυτά έρχονται ως αδιάψευστος μάρτυρας να καταδείξουν την εκ μέρους της
Διοίκησης του Μουσείου ώθηση των δωρητών να ανακαλέσουν τις σημαντικότατες αυτές
δωρεές, πράγμα που ήδη ξεκίνησαν απευθυνόμενοι στους Δικηγόρους τους.
Τον λόγο τώρα έχει ο Δήμαρχος και ο αναμενόμενος να ορισθεί Αντιδήμαρχος Πολιτισμού.
Η πρώτη σε σημαντικότητα έργων τέχνης περιφερειακή πινακοθήκη της χώρας, δεν έχει ανάγκη
τέτοιου είδους υποβάθμιση στα μάτια και αυτιά των φιλότεχνων της πόλης μας και της Ελλάδας.