Η εύθραυστη ενεργειακή ισορροπία της Ευρώπης και ο απρόβλεπτος Πούτιν

Τα όσα έχουν συμβεί τελευταία με την απαίτηση του Βλαντιμίρ Πούτιν για πληρωμή του αερίου σε ρούβλια -και όχι σε ευρώ, όπως ορίζουν τα συμβόλαια προμήθειας- είναι ενδεικτικά των διαθέσεων της Μόσχας

Υπό τον φόβο της αιφνίδια διακοπής των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση -ένα σενάριο το οποίο, αναμφίβολα, θα προκαλέσει νέα πληθωριστική έκρηξη αλλά και βαθιά ύφεση στην οικονομία. 

Τα όσα έχουν συμβεί τελευταία με την απαίτηση του Βλαντιμίρ Πούτιν για πληρωμή του αερίου σε ρούβλια -και όχι σε ευρώ, όπως ορίζουν τα συμβόλαια προμήθειας- είναι ενδεικτικά των διαθέσεων της Μόσχας, η οποία προς παραδειγματισμό έσπευσε να κλείσει την κάνουλα προς Πολωνία και Βουλγαρία.  

Τη Δευτέρα είναι προγραμματισμένη η σύνοδος των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε., στην οποία αναμένεται να ληφθεί μια κοινή απόφαση για το πώς η Ευρώπη θα διαχειριστεί τον ρωσικό εκβιασμό. Κατά πάσα πιθανότητα, πάντως, θα βρεθεί μια μεσοβέζικη λύση.

Σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα ανοίξουν λογαριασμό στη Gazprombank, στην οποία θα πληρώνουν τα συμβόλαια αερίου σε ευρώ. Στη συνέχεια, το ρωσικό τραπεζικό ίδρυμα θα μετατρέπει αυτόματα τα ευρώ σε ρούβλια, ικανοποιώντας την απαίτηση του Πούτιν. 

Μάλιστα, μ’ αυτόν τον τρόπο, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, δεν παραβιάζονται οι επιβληθείσες κυρώσεις στη Ρωσία (μετά την εισβολή στην Ουκρανία), κάτι που ουσιαστικά ωφελεί διπλά την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και θα συνεχίσει να λαμβάνει ρωσικό αέριο και θα διατηρήσει σε ισχύ τα αντι-ρωσικά μέτρα.  

Σε κάθε περίπτωση, η ενεργειακή κατάσταση της Γηραιάς Ηπείρου παραμένει οριακή, με τα διαθέσιμα αποθέματα να μην επιτρέπουν πολλά ρίσκα. «Η ισορροπία αερίου είναι εύθραυστη και μια ανατάραξη στις προμήθειες μπορεί να προκαλέσει την κατάρρευση της αγοράς» προειδοποιεί μεταξύ άλλων η JP Morgan.  

Εάν δεν υπάρξει, εξάλλου, συμφωνία στη σύνοδο της Δευτέρας, η Ρωσία αναμένεται να κλιμακώσει τις επιθετικές της κινήσεις, αποκόβοντας ενεργειακά ακόμη περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, εφόσον αυτές δεν πληρώσουν σε ρούβλια.  

Η Ρωσία καλύπτει το 40% των εισαγωγών της Ε.Ε. σε φυσικό αέριο, το οποίο αντιπροσωπεύει το 1/5 της ενεργειακής παραγωγής της ηπείρου. Επομένως και η παραμικρή αναταραχή, μπορεί να εγείρει τριγμούς. Τα επίπεδα αποθέματος, αυτή τη στιγμή, κυμαίνονται μόλις στο 32%, αισθητά κάτω του στόχου του 80%, ο οποίος καλύπτει τις ανάγκες της Ευρώπης έως τον επόμενο χειμώνα.  

Η εξάρτηση της Γερμανίας από τη Ρωσία ανέρχεται στο 35% των αναγκών σε φυσικό αέριο. Ο Καγκελάριος Όλαφ Σολτς εδώ και εβδομάδες προσπαθεί να βρει εναλλακτικές πηγές προμήθειας, προκειμένου να μειώσει αυτή την εξάρτηση.

Η ενεργειακή κρίση, πάντως, έχει ήδη ισχυρό αποτύπωμα στην οικονομία. Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης, σε τριμηνιαίο επίπεδο, επιβραδύνθηκε στο 0,2% το α’ τρίμηνο του 2020, με την Ιταλία να έχει αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, τη Γαλλία να μένει αμετάβλητη και την Ισπανία να αναπτύσσεται οριακά.  

Το πρόβλημα δε, θα είναι ακόμη μεγαλύτερο, εφόσον η Ρωσία τραβήξει το σχοινί και κόψει τις ροές φυσικού αερίου, κάτι που θα εκτοξεύσει τις τιμές και θα τροφοδοτήσει έτι περισσότερο τον ήδη υψηλό πληθωρισμό (7,5% τον Απρίλιο).  

«Δεδομένης της εξάρτησης της γερμανικής βιομηχανίας, κάθε αναταραχή συνιστά σημαντικό εμπόδιο στην ανάπτυξη» επισημαίνει ο Μαρκ Χαφέλε, αναλυτής της UBS, ο οποίος μιλάει στο πρακτορείο Bloomberg.  

Στο μεταξύ, η Ευρώπη ετοιμάζεται να επιβάλλει κυρώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο, μειώνοντας σταδιακά τις εισαγόμενες ροές. Το ίδιο έκανε και πριν μερικές εβδομάδες και με τον ρωσικό άνθρακα. Οι επίσημες ανακοινώσεις, βέβαια, αναμένονται τις αμέσως επόμενες ημέρες.